Atebetü'l-Hakayık

ATEBETÜ’L-HAKÂYIK
EDÎB AHMED YÜKNEKÎ
ÇEVİREN: FURKAN ÖZTÜRK

Edîb Ahmed Yüknekî (yaklaşık 11. yy sonu-12. yy ilk yarısı): Şair hakkında çok az bilgiye erişilebilmiştir. Atebetü’l-Hakâyık’ın son kısmına eklenmiş olan ve Ahmed Hoca Tarhan tarafından yazıldığı belirtilen manzumede adının Edîb Ahmed, doğduğu yerin Yüknek, baba adının Mahmûd-ı Yüknekî olduğu söylenir. Doğum ve ölüm tarihi gibi Yüknek ilinin yeri de kesin olarak tespit edilebilmiş değildir. Nevâî’nin Nesâyimü’l-mahabbe adlı eserinde aslen Türk ve doğuştan kör olduğu, zeki bir insan olarak tanındığı aktarılmıştır. Arapça ve Farsça bildiği tahmin edilmektedir. Atebetü’l-Hakâyık yazılı Türk edebiyatının ilk döneminden günümüze ulaşabilmiş az sayıda eserden biridir. Karahanlı dönemi Türkçesinin nadir örneklerindendir ve Türk edebiyatı tarihinde ayrı bir öneme sahiptir. Şairin yer yer ayet ve hadisler serpiştirdiği eser düşünce, söz ve davranışta zarafet ve itidal tavsiye eden adab geleneğinden beslenir. Kolayca ezberlenip zihinlerde yer edecek biçimde düzenlenmiş, Edîb Ahmed tarafından Büyük Emir Dâd Sipehsâlâr Bey’e armağan edilmiştir.