Bir Büyük Selçuklu Alimi: Gazzali

Gazzâlî tüm zamanların en önemli düşünürlerinden biridir. Kendisinin epistemoloji, ahlâk ve ontoloji tartışmalarına takdim ettiği ufuk, çağları ve mekânları aşan ve tazeliğini koruyan aydınlatıcı bir entelektüel ruhu temsil etmektedir. Kadim zamanlardan, bilhassa Greklerden bu yana akla duyulan mutlak ve kesin itibara şüpheyle yaklaşan, insanın kendi başına nihai gerçeği anlama noktasında en önemli mihenk taşı olduğu fikrini kategorik olarak reddeden ve kesinliğe yalnızca her şeyin Yaratıcısı, Sebebi ve Bileni olan Allah’a sığınılarak ulaşılabileceğini savunan Gazzâli, aklı aydınlanmanın tek kıstası kabul eden herkese aklını kullanarak meydan okumuştur. Yüksek zekâsını yazdığı kitaplarında kullandığı ustaca argümanlarla sergilemesi ve aklı ilahlaştıranlara akıl ile cevap vermesi nedeniyle, kimi çevreler aslında onun da bir filozof olduğunu ve felsefe yaptığını ileri sürmüştür. Fakat işin aslı, Gazzâli’nin zümreleri, klikleri, sınıfları ve kutupları aşan bir düşünür olması ve kolayca kategorize edilemeyecek kapsamlı bir düşünce sistemini ortaya koymasıdır. Bu yüzden o, anlaşılmak için birçok araştırmacı neslinin inceleme ve analizlerini hak etmektedir. Elinizdeki kitap, bu minvalde yapılmış bir çalışma olup, Gazzâlî’nin hayatı siyasi tarih bağlamında anlatılmış ve 13 eserine yakından bakılarak “Gazzâlî tefekkürü”nün genel bir resmi, onun fıkıh, kelâm, felsefe ve tasavvuf anlayışı eşliğinde sunulmuştur.