Esat Adil Müstecaplıoğlu ve Türkiye Sosyalist Partisi (1946)

Esat Adil Müstecaplıoğlu cumhuriyet döneminde kurulan ilk sosyalist partinin, Türkiye Sosyalist Partisi’nin kurucu genel başkanıydı. Bu kitapta Esat Adil’in yaşamı boyunca yayınladığı tüm yazıları ve kitapları incelenerek analiz ediliyor. Bu sayede 1930’lu yıllardan 1946 yılına uzanan süreçte, demokrat-sosyalist bir aydının gözünden, tek parti dönemi Türkiye’sinin gündemindeki konuları izleyebiliyoruz.
Bu çalışmada çok partili siyasal hayata geçiş süreci demokratik-sol muhalefet perspektifinden ele alınarak inceleniyor. Tan gazetesi, Görüşler dergisi, Yeni Dünya gazetesi, Esat Adil’in kurduğu haftalık Gün dergisi bu kitapta incelenen başlıca yayınlardır. Esat Adil’in özellikle Gün dergisinde ilk eserleri yayınlanan genç aydınlar sonraki yıllarda Türkiye’nin kültür-sanat alanındaki en önemli isimleri haline geliyorlar. 
Kitabın bir boyutunu da, Türkiye sol hareketleri tarihi oluşturuyor. Esat Adil sosyalizme Türkiye Komünist Partisi (TKP) dışından gelen bir aydındı. 1946 yılında zaten bölünmüş durumda bulunan TKP kadroları yasal bir sosyalist parti için yeniden bir araya gelmeye çalışıyorlar. Birleşme gerçekleşmiyor ve 1946 yılında peş peşe iki tane sosyalist parti kuruluyor. Kitapta 1920 yılından başlayarak TKP’nin tarihi, iç tartışmaları, Nâzım Hikmet muhalefeti ele alınarak 1946 yılında yaşanan tartışmaların arka planı açıklanmaya çalışılıyor. 

Kitapta TSP’nin kurucuları, kuruluşu, tüzüğü ve programı, seçimlerde aldığı tutum ayrıntılı olarak inceleniyor. Ayrıca TSP ile Şefik Hüsnü’nün kurduğu Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi’nin (TSEKP) programları da karşılaştırılarak analiz ediliyor.
Selçuk Gürsoy’un doktora tezi olarak hazırladığı Esat Adil Müstecaplıoğlu ve Türkiye Sosyalist Partisi (1946) isimli bu çalışma, bütün bu süreçlerin iç içe ele alınarak incelendiği ve bir bütünlüğe ulaştırıldığı bir kitaba dönüşüyor.