Kayabaşı Uygarlığının Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü

Karar çabuk çıktı, çabuk uygulandı: Ülkelerinde ne kadar yabancı işçi varsa “kesin dönüş” yapacaklardı. Alamanya düşü, Fransa düşü, Hollanda, Belçika düşü artık sona ermişti. Evli evine, köylü köyüne dönecekti. Bir aylık bir süre, sonra tamam! Her kim ki bu sürenin sonunda bu ülkelerin sınırları içinde görülür, vay onun hâline!

Bir akıllılık da düşünmüşlerdi: “Kesin dönüş” yapanlara diledikleri şeyi götürmeye izin vardı, hele araç gereç konusunda yüzde seksen indirim bile yapılıyordu.

Bertolt Brecht’in Mahagonny Şehrinin Yükselişi ve Düşüşü adlı eserindeki gibi, hayali bir şehrin yükseliş ve düşüş hikâyesi içinde, bir toplumun, bir dönemin dönüşümü...

Tarık Dursun’un 1980’de ilk baskısı yapılan bu romanı, hem ütopik hem de distopik. Çünkü roman, 1985’te, Avrupa Ekonomik Topluluğu’nca, topluluk ülkelerinde çalışan-yaşayan yabancı işçilerin zorla geri gönderilerek Kayabaşı denilen hayali bucağa döndükten sonra yaşadıklarını anlatıyor. Daha sonra Avrupa Birliği adını alacak AET hiçbir zaman böyle bir karar vermedi, yani roman bir tür düşsel anlatı. Üstelik Tarık Dursun, ne Alman olabilmiş ne Kayabaşılı kalabilmiş, iki arada bir derede insanların başından geçenleri mizahi bir perspektiften anlatmayı tercih ediyor.