Osmanlı'da Şurut (Belgeleme) İlmi: Ali Haydar Efendi Örneği

Şurût, hukukî muameleleri ve mahkeme kayıtlarını belgeleme usûlünü konu alan ilmin ve bu alanda yazılan eserlerin ortak adıdır. Hicri 120 yılında Abdullah b. Şübrüme tarafından müstakil bir ilim dalı olarak kurulup sürekli gelişen ve Osmanlı döneminde de bu gelişimine devam eden şurût ilmi söz konusu süreç içerisinde birçok değişime uğramıştır. Bu çalışmamızda Osmanlı dönemindeki şurût ilmini, Tanzimat öncesi ve sonrası şeklinde iki ayrı devre ayırarak incelemeye çalıştık. Osmanlılar döneminde yazılmış bazı şurût eserlerini yazıldıkları yüzyıllara göre inceledik ve Tanzimat sonrasında yazılan eserlerden biri olan son dönem Osmanlı hukukçularından Küçük Ali Haydar Efendi’nin Kitâbü’l-mebâhisi’lmühimme fi’t-tatbikâti’ş-şer‘iyye ve’l-hukûkiyye adlı eserini örnek olarak seçtik. Bu eserde kaynaklardan hareketle Osmanlı’da şurût ilminin nasıl olduğunu ve Ali Haydar Efendi’nin bu dönem içerisinde nerede durduğunu ortaya koymaya gayret ettik.