Edebiyatta Femme Fatale İmgesi

Kamu bütçesi, modern devletin mali, ekonomik, sosyal ve siyasal boyutlarını bütüncül biçimde yansıtan temel bir yönetim aracıdır. Bu eser, kamu bütçesinin kuramsal temellerini, tarihsel gelişimini ve güncel tartışmalarını maliye disiplini içerisinde farklı bakış açılarıyla incelemektedir.
Kitap; yeşil bütçe, sosyal bütçeleme, katılımcı bütçeleme, bütçe hakkı ve temsili demokrasi ilişkisi, kamu bütçesinin ekonomik ve sosyal etkileri ile hesap verebilirlik ve denetim mekanizmaları gibi konuları kapsayan bölümlerden oluşmaktadır. Alanında uzman akademisyenler tarafından kaleme alınan bu bölümler, hem teorik analizler hem de uygulamalı değerlendirmeler içermektedir.
Eser, kamu maliyesi ve bütçe çalışmaları alanlarında çalışan araştırmacılar, öğrenciler ve politika yapıcılar için kapsamlı bir başvuru kaynağıdır. Kitap 12 bölümden oluşmaktadır. Bölümler ve yazarlarımız sırasıyla, Bütçe Hakkı ve Temsili Demokrasi Arasındaki İlişki, Şenay Ceylan, Kamu Bütçesinin Modern Fonksiyonlarında Değişim ve Genişleme: Çevre Fonksiyonu ve Sosyal Adalet Fonksiyonu, Gizem Köslü, Kamu Bütçesinin Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Durucan, Sosyal Bütçeleme: Kamusal Refah Harcamaları Perspektifinden Bir İnceleme, Dr. Öğr. Üyesi Nazmiye Tekdemir, Prof. Dr. Pelin Varol İyidoğan, Yeşil Bütçe Yaklaşımı: Türkiye Değerlendirmesi, Fatma Yaşar, Doç. Dr. İrem Didinmez, Katılımcı Bütçeleme: Demokratikleşen Kamu Maliyesinde Yeni Bir Yönetişim Aracı, Dr. Rabia Selinay Değirmenci, Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçe Sürecinin Analizi, Dr. Öğr. Üyesi Umut Tepekule, Stratejik Planlama ve Türkiye Uygulaması, Selçuk Özel, Dr. Öğr. Üyesi Umut Tepekule, Bütçe İşlemlerinin Elektronik Ortamda Sunumu: E-Bütçe, Müfit Anıl Özer, Prof. Dr. Fatih Deyneli, Kamu Bütçesinin Denetimi ve Değerlendirilmesi – 5018 KMYKK ve İç Denetim, Aydın Akyüz, Sayıştay ve Kamu Bütçesi: Denetim ve Hesap Verebilirlik Perspektifi, Dr. Umutcan Metin, Mali Yerelleşme ve Sinek Kâğıdı Etkisi, Seher Bağlıcak, Prof. Dr. Eda Yeşil’den oluşmaktadır.
Bu kapsamlı çalışmaya katkı sunan değerli yazarlarımıza, bölüm metinlerini titizlikle değerlendiren hakemlerimize ve yayıma hazırlık sürecinde destek veren tüm kişi ve kurumlara teşekkür ederiz. Kitabın, akademik literatüre ve uygulama alanına katkı sağlamasını temenni ederiz.Bu çalışma, Derrida’nın yapıbozum kuramı ile Jung’un arketipsel ve psikomitolojik yaklaşımından hareketle, edebiyat metinlerinde karşımıza çıkan femme fatale figürünün çok katmanlı anlam evrenini çözümlemeyi amaçlamaktadır. Kadim söylencelerden modern romana uzanan çizgide bu figür, yalnızca bireysel psikolojinin karanlık katmanlarını değil, aynı zamanda kültürel yapıları ve toplumsal kabulleri de görünür kılan simgesel bir odak noktasıdır. Toplumsal cinsiyet normlarını sarsan ve ataerkil düzenin kırılganlığını açığa çıkaran yönüyle, bireysel ile kolektif bilinçdışının kesiştiği yerde konumlanır; böylece hem baştan çıkarıcı hem de yıkıcı yüzleriyle edebiyatın dönüştürücü gücünü temsil eder. Bu kitabı ortaya çıkmasının temel nedeni de patriyarkada sıklıkla karşımıza çıkan ve aslında patriyarkanın kendi yaratımı olan femme fatale imgesinin Janus yüzlü ikiliğine dikkat çekme arzumdur. Bu figür, bir yandan kadının baştan çıkarıcı cazibesini öne çıkarırken öte yandan onun yıkıcı gücünü vurgular; böylelikle ataerkil söylemde kadın, hem arzu edilen hem de korkulan bir varlık olarak konumlandırılır. Görünenin ardında saklı olan bu yapısal ve psiko(mitik) düzleme ve madalyonun karanlık yüzünün aydınlık tamamlayıcısına dikkat çekmek, bu çalışmanın en önemli itici gücü olmuştur. Kitap boyunca femme fatale imgesi üç temel düzlemde incelenmektedir: Edebi ve tarihsel bağlamda, Peyami Safa’nın Canan’ında Osmanlı modernleşmesinin ahlaki ikilemleri, Heinrich Mann’ın Mavi Melek’inde Wilhelminian Almanya’sının otoriter burjuva düzeni, Émile Zola’nın Nana’sında ise II. İmparatorluk Fransa’sının kapitalist ve aristokratik yozlaşması sahneye taşınmaktadır; kuramsal bağlamda, Derrida’nın yapıbozumu ile figürün sabitlenemez, kaygan ve çokanlamlı doğası, Jung’un arketip kuramıyla anima–gölge çatışmasının bireysel ve kolektif bilinçdışıyla ilişkisi, mitolojik okumalarla Venüs–Medusa, Havva–Lilith veya siren gibi kadim sembollerin modern anlatılarda yeniden üretimi tartışılmaktadır; eleştirel bağlamda ise feminist edebiyat eleştirisi çerçevesinde femme fatale’in ataerkil düzenin kırılganlıklarını açığa çıkaran bir “direniş alanı” olarak nasıl işlev gördüğü ortaya konmaktadır.

Bu eserin ortaya çıkış sürecinde ve akademik yolculuğum boyunca bilgeliği ve rehberliğiyle ışık tutan değerli hocam Prof. Dr. Funda Kızıler Emer’e en içten teşekkürlerimi sunar, yol arkadaşlığını hiçbir zaman esirgemeyen aileme ve sabır ile sevgisiyle yanımda duran dostlarıma gönülden minnettar olduğumu belirtirim. Bu çalışmanın, edebiyat ve toplumsal cinsiyet çalışmaları alanında araştırma yapanlara katkı sunması; femme fatale imgesinin çok boyutlu yapısını çözümlemeye yönelen yeni akademik çalışmalara ilham kaynağı olması dileğiyle...

Doç. Dr. İnci Aras